Kim byli Targoszynianie? Spojrzenie na mieszkańców wsi w minionych wiekach
Targoszyn to wieś niepozorna, a jednak pełna historii. Kto tu mieszkał, jak żyli dawni targoszynianie i jak zmieniała się społeczność tej miejscowości na przestrzeni wieków? Zabieram Was dzisiaj w podróż poprzez wieku – od pierwszych spisów demograficznych po współczesne statystyki.
Najwcześniejsze dane demograficzne – XVIII wiek
Pierwszy znany spis ludności Targoszyna pochodzi z 1786 roku. Wieś liczyła wtedy 444 mieszkańców, w tym 13 chłopów, 42 robotników rolnych i 4 chałupników. Pozostali to zapewne członkowie rodzin, osoby starsze i dzieci. Struktura wsi była wyraźnie podporządkowana majątkowi ziemskiemu – należącemu wtedy do rodziny von Bock – a życie toczyło się w rytmie pracy na polach, służby folwarcznej i zajęć rzemieślniczych.
Był to czas, gdy Targoszyn – podobnie jak inne wsie śląskie – funkcjonował w ramach systemu stanowego. Chłopi mieli swoje obowiązki względem właściciela, ale powoli zyskiwali też większą samodzielność. Równocześnie przez wieś przechodziły fale katastrof – epidemii, głodu czy nieurodzaju – które niejednokrotnie przetrzebiły lokalną ludność.
XIX wiek – rozwój, różnorodność wyznań i zawodów
W 1845 roku Targoszyn liczył już 678 mieszkańców, z czego 607 było ewangelikami, a 71 katolikami. We wsi znajdowało się 113 domów, kościół, szkoła, browar, pałac, dwa folwarki i gospoda. Gospodarka rozwijała się dynamicznie – obok rolnictwa i hodowli coraz większe znaczenie zyskiwało rzemiosło.
Z danych i opisów wynika, że wieś tętniła życiem. Działała tu kuźnia, młyn, a także liczne zakłady rzemieślnicze. Szczególne znaczenie miała także rozbudowa infrastruktury – brukowanie ulic, nowe połączenia drogowe oraz doprowadzenie kolei (Rogoźnica, 1856) pozwoliły mieszkańcom łatwiej dotrzeć do okolicznych miast i miejsc pracy.
Powojenna rzeczywistość – Targoszyn po 1945 r.
Po II wojnie światowej struktura ludnościowa Targoszyna zmieniła się całkowicie. Wysiedlono dotychczasowych, głównie niemieckich, mieszkańców. W ich miejsce napłynęli osadnicy z różnych regionów Polski, w tym z dawnych Kresów. Początkowo wieś nosiła nazwę Bartoszów, jednak już na przełomie 1947/48 roku ustalono obecną nazwę – Targoszyn.
W okresie tuż powojennym wiele rodzin zaczynało tu nowe życie od zera. Choć brakowało infrastruktury i stabilizacji, relacje między Polakami a pozostałymi jeszcze Niemcami były – jak wynika z relacji – raczej poprawne i pozbawione aktów przemocy. Mimo braku zapisanych tragedii, był to czas napięć, niepewności i przymusowej adaptacji do nowej rzeczywistości.
Stan współczesny – zmiany demograficzne i społeczne
W 2003 roku Targoszyn liczył 894 mieszkańców. Według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2021 roku liczba ludności we wsi Targoszyn to 845 z czego 48,6% mieszkańców stanowią kobiety, a 51,4% ludności to mężczyźni. Miejscowość zamieszkuje 21,2% mieszkańców gminy[i]. Oznacza to powolny, ale wyraźny trend wyludniania, który dotyczy wielu małych wsi na Dolnym Śląsku.
Młodzi coraz częściej wyjeżdżają do większych miast – w poszukiwaniu pracy, edukacji i lepszych perspektyw. W rezultacie społeczność Targoszyna się starzeje, a potrzeba aktywizacji lokalnej staje się coraz pilniejsza. Na szczęście są też pozytywne sygnały: oddolne inicjatywy, takie jak działania Fundacji Marysieńka, przyczyniają się do ożywienia kulturowego i społecznego wsi.
Co z tego wynika?
Na przestrzeni trzech stuleci Targoszyn przeszedł niezwykłą drogę – od feudalnej osady zależnej od właściciela majątku, przez wieś rzemieślniczą i samowystarczalną, po współczesną społeczność mierzącą się z wyzwaniami XXI wieku.
Mieszkańcy – choć zmieniali się z pokolenia na pokolenie – zawsze tworzyli tu wspólnotę. Targoszynianie byli rolnikami, kowalami, nauczycielami, właścicielami karczm i robotnikami kolejowymi. Dziś są opiekunami tej niezwykłej historii. I każdy, kto tu mieszka, do niej należy.
Wasza
𝓜𝓪𝓻𝔂𝓼𝓲𝓮ń𝓴𝓪 𝓝𝓸𝓷-𝓟𝓻𝓸𝓯𝓲𝓽