Renowacja zabytków w Polsce: jak jest finansowana?
Zachowanie dziedzictwa kulturowego to zadanie wymagające nie tylko ogromnej pasji i zaangażowania, ale również znaczących środków finansowych. W Polsce właściciele zabytków, takich jak malowniczy pałac w Targoszynie, mogą korzystać z różnorodnych źródeł finansowania, aby przywrócić dawny blask swoim obiektom. Warto podkreślić, że choć te źródła są, to pozyskanie z nich pieniędzy wcale do łatwych nie należy. Dlaczego? To proste. Zabytków w naszym kraju nie brakuje, a fundusze są ograniczone. Renowacja zabytków w Polsce do łatwych więc nie należy, ale to nie znaczy, że nie należy próbować.
Dzisiaj jednak zajmiemy się tym, jakie są dostępne źródła pozyskiwania tych środków.
Narodowy Instytut Dziedzictwa (NID)
Jednym z ważniejszych wsparć dla projektów renowacyjnych jest Narodowy Instytut Dziedzictwa. Dzięki środkom z NID, zabytki takie jak pałac w Targoszynie mają szansę na nowe życie. Fundusze te mogą być przeznaczone na prace konserwatorskie, restauratorskie, a nawet badawcze, co jest nieocenione w procesie renowacji.
NID prowadzi m.in. program „Wspólnie dla dziedzictwa”. Jak czytamy na stronie Instytutu, w ramach programu wnioskodawcy mogą ubiegać się o dofinansowanie zadań adresowanych przede wszystkim do społeczności lokalnych, realizujących strategiczne cele tego programu. Mogą to być następujące działania:
- prace porządkowe przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków lub włączonych do gminnej lub wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz w ich otoczeniu,
- działania przy identyfikowaniu, inwentaryzowaniu i dokumentowaniu materialnego dziedzictwa kulturowego, prowadzące do jego rozpoznania, utrwalenia oraz zachowania dziedzictwa kulturowego i jego wartości,
- działania zmierzające do zachowania i wzmacniania tradycji rękodzielniczych, upowszechniania umiejętności związanych z rzemiosłem lub tradycyjnymi technikami budowlanymi, służących zachowaniu zabytków i ich wartości,
- działania edukacyjne oraz popularyzujące lokalne dziedzictwo kulturowe (materialne) i wiedzę na jego temat lub na temat jego wartości, prowadzące do zwiększenia świadomości społecznej wartości dziedzictwa oraz wzmacniania społecznej woli zachowania dziedzictwa i korzystania z jego wartości,
- działania edukacyjne mające na celu zwiększenie poziomu wiedzy na temat procedury zgodnego z obowiązującymi przepisami prawa poszukiwania zabytków i promocję dobrych praktyk w zakresie poszukiwania zabytków przy użyciu urządzeń elektronicznych i technicznych oraz sprzętu do nurkowania[i].
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Ministerstwo z założenia powinno oferować wsparcie finansowe związane z ochroną dóbr kultury, w tym zabytków. Realizowane jest to poprzez programy dotacyjne. Właściciele zabytków, w tym perły takie jak pałac w Targoszynie, mogą aplikować o środki na prace konserwatorskie czy restauratorskie, co jest niezbędne do zachowania wartości kulturowych dla przyszłych pokoleń.
Wojewódzkie Urzędy Ochrony Zabytków
Na szczeblu regionalnym, wojewódzkie urzędy ochrony zabytków są kolejnym źródłem wsparcia. Dzięki nim, obiekty takie jak pałac w Targoszynie mogą otrzymać fundusze na niezbędne prace, które pozwolą zachować ich historyczną wartość.
Programy partnerskie i sponsorzy
Współpraca z przedsiębiorstwami i instytucjami prywatnymi przez programy partnerskie i sponsorowanie otwierają przed zabytkami nowe możliwości finansowania. Pałac w Targoszynie, jako obiekt o wyjątkowych walorach estetycznych i historycznych, może przyciągnąć sponsorów zainteresowanych promocją swojej marki poprzez działania na rzecz dziedzictwa kulturowego. I mamy nadzieję, że taką pomoc również uda nam się pozyskać.
Zbiórki publiczne i crowdfunding
Zbiórki publiczne i platformy crowdfundingowe to coraz popularniejszy sposób na pozyskiwanie środków na projekty renowacyjne. Dzięki zaangażowaniu społeczności, nawet duże przedsięwzięcia, takie jak odnowienie pałacu w Targoszynie (a jego koszt szacujemy na co najmniej 8 mln zł!) mogą zostać zrealizowane dzięki małym, ale licznym wpłatom od osób prywatnych. Przy okazji – warto wspomnieć, że cały czas można wspierać naszą fundację na Zrzutka.pl. Każda złotówka ma dla nas znaczenie.
Własne środki
Nie można zapomnieć o wkładzie własnym właścicieli zabytków. Choć pozyskanie zewnętrznego finansowania jest kluczowe, często to właśnie środki własne są pierwszym krokiem do uratowania i odnowienia zabytków. Tak właśnie było w Targoszynie, gdzie dzięki własnym środkom fundacji, czyli 139 251 zł, i środkom pozyskanym z dotacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, czyli 70 000 zł, udało nam się wykonać częściowy remont dachu. To kropla w morzu potrzeb pałacu, ale zawsze to mały krok do jego całkowitego odrestaurowania.
Jak widać, renowacja zabytków to proces wymagający nie tylko dużej wiedzy i doświadczenia, ale również odpowiedniego finansowania. Dzięki różnorodności dostępnych źródeł, obiekty o znaczeniu kulturowym, takie jak pałac w Targoszynie, mają szansę na przetrwanie i zachowanie swojej historii dla przyszłych pokoleń. Nasza fundacja próbuje wykorzystać każdą z nich.
[i] https://nid.pl/dotacje/wspolnie-dla-dziedzictwa/, dostęp: 8.02.2024